U fokusu - Bosna i Hercegovina

Kriza usporila novo zapošljavanje

Javni poziv za program podrške privredi putem povrata uplaćenih poreza i doprinosa za novo zapošljavanje radnika u 2023. godini otvoren je 1. avgusta prošle godine, a kompanije su imale mogućnost da se za povrat poreza i doprinosa prijave sve do 31. decembra.

- Predviđena sredstva za tu komponentu iznosila su 4,42 miliona KM, a na javni poziv se prijavilo 285 poslovnih subjekata, s tim da je uslove ispunilo njih 239 i odobrena su im sredstva u iznosu od 2,28 miliona KM - rekli su u Zavodu za zapošljavanje Republike Srpske, navodeći da su odlukom Vlade RS neutrošena sredstva preusmjerena na druge programe gdje je vladalo veće interesovanje.

Naglasili su da su svi podnosioci zahtjeva iz realnog sektora, jer preduzećima u javnom vlasništvu nije bilo omogućeno učešće u programu.

- Porezi i doprinosi su vraćeni za ukupno 1.267 radnika, a kompanije koje su zaposlile najveći broj radnika i kojima je odobreno najviše sredstava su iz oblasti trgovine i to “Tropik” i “Frukta trejd”, zatim preduzećima koja proizvode obuću i tekstil “Škrebić kompani”, “Dermal R”, “Kondor DM”, “Obuća Zvornik” i “Best teks”. Na trećem mjestu su brze pošte, odnosno kompanije “H ekspres”, “Euro ekspres” te preduzeća koja proizvode auto-dijelove “Pas” i “SEP” - istakli su u Zavodu.

Dodali su da je budžetom Republike Srpske za 2024. godinu za realizaciju programa podrške privredi putem povrata uplaćenih poreza i doprinosa za novo zapošljavanje radnika predviđeno pet miliona KM. 

Predsjednik Privredne komore Republike Srpske Pero Ćorić kaže za “Glas” da su brojni razlozi zbog kojih privrednici nisu uspjeli povući predviđena sredstva u punom iznosu, a osnovni je kriza koja je tokom prošle godine pogodila prerađivačku industriju. 

- Posmatrajući rezultate poslovanja privrede Srpske, lani je u prerađivačkoj industriji došlo do pada broja zaposlenih za 2,9 odsto, fizički obim proizvodnje pao je za 5,3 odsto, dok je izvoz otanjio za 600 miliona maraka u odnosu na 2022. godinu. Sve su to pokazatelji da se manje radilo i da je kriza evidentna. Iz tog razloga nije iskorišten sav novac za podršku privredi, prosto nije bilo dovoljno novozaposlenih u industrijskim sektorima - kazao je Ćorić.

On je dodao i da struktura nezaposlenih lica na biroima nije u skladu sa potrebama domaće privrede.

- Radnici na evidenciji Zavoda mahom imaju diplome zanimanja koja nisu potrebna preduzećima, što je produkt neusklađenosti školskog sistema i privrede. Takođe, starosna struktura nije zadovoljavajuća budući da je veliki procenat nezaposlenih stariji od 50 godina  - naglasio je Ćorić. 

I predsjednik Unije poslodavaca RS Saša Trivić kaže da je nepovlačenje raspoloživih sredstava posljedica pada privredne aktivnosti.

- To govori da je trend zapošljavanja radnika usporio i da nema kapaciteta za otvaranje novih radnih mjesta. To je jedini razlog - kazao je Trivić.

Pet programa  

Program podrške privredi putem povrata uplaćenih poreza i doprinosa za novo zapošljavanje radnika, za koji je lani bilo predviđeno pet miliona maraka, sprovodio se kroz ukupno pet komponenti.

Osim povrata poreza i doprinosa za radnike zaposlene sa biroa, subvencionisana je i dokvalifikacija i prekvalifikacija radnika putem verifikovanih institucija, obuke na zahtjev privrednika, te program podsticaja za zapošljavanje mladih u BPO industriji te program podrške osposobljavanju mladih kako bi se zaposlili u kreativnoj industriji sa fokusom na programiranje.